Asilimia Kubwa ya Ushauri wa Lishe Kwa Wanaume wa Miaka 40+ ni Uongo! Acha Kufuata Ushauri Unaokupeleka Kwenye Kisukari. Huu Ndio Ukweli Kuhusu Nishati na Nguvu Zako.

Mwanaume mwenzangu wa miaka 40+, sikia kengele hii inayolia kwa ajili yako… mwili wako unabadilika, lakini je, unaelewa lugha anayokuambia? Unaelewa nini kuhusu ugonjwa wa kisukari, n.k?

Hebu tuongee kiutu uzima. Wewe mwanaume uliyevuka miaka 40. Kumbuka enzi zile za ujana? Nguvu zilikuwa nyingi. Kitambi hakikuwepo kwenye ramani. Chumbani mambo yalikuwa moto hauzimiki. Usingizi ulikuwa mtamu bila kuamshwa na haja ndogo mara kwa mara.

Lakini sasa? Mambo yameanza kubadilika, si ndiyo?

Labda umeona nguvu zinaanza kupungua. Uchovu unakuandama hata baada ya mapumziko. Tumbo linaongezeka ukubwa taratibu (kile kitambi). Hamu ya tendo la ndoa inapungua. Na pengine, usingizi unakatishwa na safari za chooni usiku.

Haya sio mabadiliko ya kawaida tu ya “kuzeeka”. Hapana. Huu ni mwili wako unakupigia kelele. Unakuambia kuna kitu hakiko sawa. Na mara nyingi, mzizi wa yote haya unahusiana na jambo moja kubwa ambalo wengi tunalipuuza au hatulielewi kwa undani: Jinsi miili yetu inavyochakata sukari na wanga. Hii inatupeleka moja kwa moja kwenye hatari kubwa inayoitwa ugonjwa wa kisukari.

Unaweza kujiuliza, “Kisukari? Mimi? Haiwezekani!” Lakini takwimu hazidanganyi. Ongezeko la ugonjwa wa kisukari ni kubwa mno, hasa kwa sisi wanaume tuliovuka umri fulani. Na chanzo chake? Mara nyingi kinajificha kwenye sahani zetu za kila siku.

Makala haya sio ya kukutisha. Hapana. Ni ya kukufungua macho. Kukupa ukweli ambao huenda madaktari wengi hawana muda wa kukueleza kwa kina. Kukupa maarifa ambayo yanaweza kubadilisha maisha yako. Nimepitia changamoto hizi. Nimejifunza kwa kina. Na ninataka kushiriki nawe kile nilichogundua.

Soma hadi mwisho. Utajifunza kuhusu adui halisi aliyejificha kwenye chakula tunachoambiwa ni “bora”. Utaelewa kwanini miongozo rasmi ya lishe huenda inachochea tatizo badala ya kulitatua. Utagundua siri za vyakula vinavyoweza kukurejeshea nguvu zako kama zamani. Na muhimu zaidi, utapata njia ya kujiunga na kundi la wanaume wenzako wanaopambana vita hii kwa pamoja.

Takwimu za Kutisha: Kutoka Milioni 108 Hadi Zaidi ya Milioni 422 – Nini Kilitokea Baada ya 1980 Kuhusu Ugonjwa wa Kisukari?

Fikiria hili. Mwaka 1980, Idara ya Kilimo ya Marekani (USDA) ilitoa mwongozo wake rasmi wa lishe. Mwongozo huu ulienea duniani kote. Ukawa kama biblia ya ulaji bora. Wakati huo, takwimu za Shirika la Afya Duniani (WHO) zinaonyesha kulikuwa na watu milioni 108 wenye ugonjwa wa kisukari duniani.

Sasa, ruka hadi mwaka 2014. Idadi hiyo ilikuwa imepaa hadi milioni 422! Ongezeko la kutisha. Karibu mara nne zaidi.

Hapa ndipo swali la msingi linapokuja: Nini kilitokea hasa baada ya mwongozo huo kuanza kutumika? Kabla ya hapo, tulikuwa tunakula vyakula vyetu vya asili. Tulikuwa tunakula bila miongozo mingi. Na kwa kiasi kikubwa, afya zetu zilikuwa bora zaidi ukilinganisha na sasa. Je, mwongozo wenyewe ndio ulikuwa na kasoro?

Miongozo ya Lishe Inatuambia Nini? Na Kwanini Haifanyi Kazi kwa Wengi Wetu?

Mwongozo wa lishe uliotolewa kati ya 2015-2020 unaonyesha kitu cha kushangaza. Ripoti hiyo inasema watu wengi zaidi (kuanzia miaka 2) wamekuwa wakifahamu na kufuata ushauri uliotolewa. Walitumia kipimo kinachoitwa “Healthy Eating Index score” kuonyesha hili. Alama ilipanda kutoka 49.1 (mwaka 1999/2000) hadi 57.8 (mwaka 2009/2010).

Hii ina maana watu wengi zaidi wamekuwa wakijitahidi kufuata haya:

• Kula wanga kwa wingi: Hadi asilimia 55-60 ya sahani yako iwe wanga (ugali, wali, mkate, n.k.).
• Kupunguza mafuta: Mafuta yasiwe zaidi ya asilimia 30. Na yatokane na vyanzo kama alizeti, mahindi, canola (mafuta ya majimaji yasiyoganda). Mafuta ya asili kama ya nazi, samli, nyama yalionekana kuwa mabaya.
• Kufanya mazoezi: Hili ni jema bila shaka.
• Kula mara kwa mara: Milo mitatu mikubwa na vitafunwa (snacks) katikati. Jumla milo 6 kwa siku. Eti ili sukari isishuke sana.
• Kula matunda kwa wingi: Matunda yanasifiwa sana.
• Kula mboga za majani kwa wingi: Hili nalo ni jema.

Sasa, jiulize. Ikiwa watu wengi zaidi wanafuata mwongozo huu, kwanini takwimu za ugonjwa wa kisukari, unene uliokithiri (obesity), na magonjwa ya moyo zinaendelea kupanda kwa kasi? Kwanini hatuoni hata dalili za kupungua kwa magonjwa haya? Je, inawezekana kile tunachotekeleza ndicho kinachochochea tatizo?

Hapa ndipo tunapoanza kuchimba zaidi. Tunakwenda kuangalia adui halisi ambaye amejificha machoni petu.

Adui Aliyejificha: Sukari Sio Tu Ile Nyeupe Unayoweka Kwenye Chai! Elewa Aina za Kisukari na Chanzo Chake.

Unaposikia neno “sukari,” unafikiria nini? Wengi wetu tunafikiria ile sukari nyeupe ya mezani tunayotumia kwenye chai au uji. Lakini ukweli ni kwamba, sukari iko kwenye aina nyingi za vyakula, hata vile ambavyo havina ladha tamu sana. Na mwili wako hautofautishi sana.

Kwanza, tuelewe kitu kimoja muhimu. Sukari ni kama kilevi. Ndio, umesikia sawa. Ukiizoea, kuiacha kunaleta misukosuko kama mtu anayeacha pombe au dawa za kulevya. Ndio maana watu wengi wanapenda vitu vitamu. Sio bure. Kuna sababu ya kibiolojia. Mwili unaitamani.

Watu wengi wamedanganywa. Wanaamini sukari mbaya ni ile tu iliyoongezwa kwenye vinywaji baridi vya viwandani au kwenye keki na biskuti. Wanajua hili. Hata wagonjwa wa ugonjwa wa kisukari au presha wanajua. Lakini wanapoacha vinywaji hivyo, bado magonjwa yanaendelea kuwatesa. Kwanini? Kwa sababu kuna vyanzo vingine vingi vya sukari ambavyo hatuvitilii maanani.

Duniani, neno “sukari” kimsingi linamaanisha kitu kitamu. Lakini kisayansi, kuna aina tatu kuu za sukari (monosaccharides) zinazounda sukari nyingine zote:

1. Glukosi (Glucose): Hii ndiyo aina kuu ya sukari ambayo mwili hutumia kwa nishati. Karibu kila chakula chenye wanga huvunjwa kuwa glukosi.
2. Fruktosi (Fructose): Hii hupatikana kwa wingi kwenye matunda na asali. Ni tamu sana kuliko glukosi (karibu mara mbili zaidi). Mwili huichakata tofauti, hasa kwenye ini. Fruktosi nyingi inahusishwa na mafuta kwenye ini (fatty liver) na matatizo mengine.
3. Galaktosi (Galactose): Hupatikana kwenye maziwa na bidhaa zake.

Sasa tuone jinsi sukari hizi zinavyoungana kuunda sukari tunazokutana nazo kila siku:

• Sukari ya Meza (Sucrose): Hii unayoijua. Inatoka kwenye miwa au beet. Ni muunganiko wa nusu Glukosi + nusu Fruktosi. Ukila kijiko kimoja cha sukari hii, mwili wako unapata glukosi na fruktosi.
• Sukari ya Maziwa (Lactose): Hii iko kwenye maziwa. Ni muunganiko wa Glukosi + Galaktosi. Unapokunywa maziwa, unapata aina hizi mbili za sukari. Kumbuka: Maziwa yanayosindikwa na kuondolewa mafuta (“low fat” au “skimmed”) mara nyingi huwa na kiwango kikubwa cha lactose (na hivyo sukari) kwa ujazo ukilinganisha na maziwa halisi ya ng’ombe yasiyochakachuliwa.
• Sukari ya Vinywaji kama Bia (Maltose): Hii ni muunganiko wa Glukosi + Glukosi.
• Asali: Ina kiasi kikubwa cha Fruktosi (karibu 40%) na pia Glukosi. Ndio maana ni tamu sana. Kutumia asali kama mbadala wa sukari kila siku, hasa kwenye vinywaji, sio wazo zuri kiafya kwa wengi kutokana na wingi wa fruktosi. Labda kama unaitumia kwa dozi ndogo kama dawa kwa muda mfupi.
• Wanga (Starch): Hapa ndipo wengi tunapotea. Wanga ni jinsi mimea inavyohifadhi nishati yake. Kimsingi, ni minyororo mirefu sana ya molekuli za Glukosi zilizoungana pamoja. Unapokula ugali, wali, mihogo, viazi, ndizi, mkate, chapati, maandazi – unapata kiasi kikubwa sana cha Glukosi, pamoja na nyuzinyuzi (fiber).

Kipimo Muhimu Ambacho Hatuambiwi Mara Nyingi: Glycemic Index (GI) – Jinsi Vyakula Vinavyopandisha Sukari Kwenye Damu.

Sasa umejua kuwa vyakula vingi, hasa vya wanga, vinageuka kuwa glukosi mwilini. Lakini je, vyakula vyote vya wanga vinaathiri sukari yako ya damu kwa kiwango sawa? Jibu ni HAPANA.

Hapa ndipo tunapokutana na kitu kinaitwa Glycemic Index (GI). Hiki ni kipimo kinachoonyesha jinsi chakula fulani chenye wanga kinavyopandisha kiwango cha sukari (glukosi) kwenye damu yako baada ya kukila, ukilinganisha na glukosi yenyewe (ambayo ina GI ya 100).

Vyakula vimegawanywa katika makundi matatu kulingana na GI yake:

1. Vyakula vya GI ya Juu (High GI Foods – 70+): Hivi vikiliwa, vinasababisha sukari kwenye damu ipande kwa kasi na kwa kiwango kikubwa.
   • Mifano: Mkate mweupe, wali mweupe, viazi mviringo, unga wa mahindi uliosindikwa sana (sembe), baadhi ya nafaka za kiamsha kinywa (breakfast cereals), mihogo, tende, vinywaji vitamu.
   • Hivi vinafananishwa na kupika kwa kutumia mabua ya mahindi. Yanawaka haraka, yanatoa moto mkali kwa muda mfupi, halafu yanazima ghafla. Matokeo yake? Unapata nishati ya haraka, lakini baada ya muda mfupi, sukari inashuka, njaa kali inarudi, na unatamani kula tena, mara nyingi vyakula hivyo hivyo vya wanga. Mzunguko huu ndio unachangia ugonjwa wa kisukari, kitambi, na presha.
2. Vyakula vya GI ya Kati (Medium GI Foods – 56-69): Hivi vina athari ya wastani kwenye sukari ya damu.
   • Mifano: Mkate wa ngano nzima (whole wheat), wali wa brown, ndizi mbivu kiasi, viazi vitamu.
3. Vyakula vya GI ya Chini (Low GI Foods – 55 au chini): Hivi vikiliwa, vinapandisha sukari kwenye damu taratibu na kwa kiwango kidogo, au havipandishi kabisa.
   • Mifano: Mboga nyingi za majani (spinach, mchicha, kabichi), nyama (ng’ombe, mbuzi, kuku), samaki, mayai, karanga (njugu, korosho), mbegu (chia, flax), parachichi, nazi na bidhaa zake (mafuta ya nazi), mafuta ya zeituni (olive oil), baadhi ya matunda (berries kama strawberries), maharage, dengu.
   • Hivi vinafananishwa na kupika kwa kutumia magogo makubwa. Yanawaka taratibu, yanatoa moto wa kutosha kwa muda mrefu. Matokeo? Unapata nishati endelevu, unashiba kwa muda mrefu, hamu ya kula ovyo inapungua. Hii ndiyo njia iliyokuwa ikitumika zamani kudhibiti ugonjwa wa kisukari kabla ya ugunduzi wa dawa kama insulin na metformin. Hii ndiyo tiba ya kisukari ya asili iliyosahaulika.

Historia Iliyofichwa: Kwanini Elimu ya GI Haiko Kwenye Mitaala Yetu ya Afya?

Unaweza kufikiri elimu hii ya GI ni mpya. Lakini sivyo. Ilianza kutajwa na Profesa David Jenkins wa Chuo Kikuu cha Toronto mwaka 1981. Hata hivyo, aliyeifafanua kwa kina na kuipangilia vyakula ni Dk. Jennie Brand-Miller wa Chuo Kikuu cha Sydney. Alitoa kitabu maarufu, “The GI Factor,” mwaka 1996. Alihusianisha kiwango cha sukari na homoni mwilini, hasa insulin.

Lakini cha kushangaza, elimu hii muhimu imekuwa ikipingwa na kupuuzwa na wengi katika sekta ya afya. Unajiuliza kwanini? Kwanini maarifa haya yasiwasaidie watu wenye ugonjwa wa kisukari na matatizo mengine ya lishe? Kuna nini nyuma ya pazia?

Dk. Brand-Miller alionesha kitu muhimu. Mwongozo wa lishe unasisitiza tule “wanga tata” (complex carbohydrates), yaani wanga ambayo haijakobolewa. Wazo ni kwamba hii ni bora kuliko sukari rahisi (simple sugars) kama glukosi na fruktosi zinazopatikana kwenye matunda mengi matamu au sukari ya mezani.

Lakini angalia hapa: Glycemic Index (GI) ya mchele mweupe ni karibu 94. Wakati GI ya glukosi yenyewe ni 100. Utofauti ni mdogo sana! Hii ina maana kula wali mweupe kunapandisha sukari yako ya damu karibu sawa na kunywa maji yenye glukosi!

Ndio maana kuna tafiti zinaonyesha kuwa kwa watu wengi, hasa wale ambao miili yao tayari ina changamoto ya kuchakata wanga (wana dalili za mwanzo za kisukari kwa mwanaume, kitambi, au ugonjwa wa kisukari wenyewe), hakuna tofauti kubwa kiafya kati ya kula wanga iliyokobolewa na isiyokobolewa. Kama mwili wako umelemewa na wanga, umelemewa tu. Kubadilisha aina ya wanga kutoka mweupe kwenda brown pekee huenda kusilete nafuu kubwa unayotarajia.

Ujumbe muhimu hapa: Kama mwili wako unaonyesha dalili kuwa hauwezi kuhimili mzigo wa wanga (hata ile inayoitwa “nzima”), ni bora kutafuta mbadala wenye GI ndogo zaidi.

Ni kweli kwamba nyuzinyuzi (fiber) na mafuta katika chakula hupunguza kasi ya sukari kuingia kwenye damu (hupunguza GI ya mlo mzima). Lakini kuwa mwangalifu. Usile vyakula vyenye wanga mwingi kwa kigezo tu kwamba vina nyuzinyuzi. Bado unapata mzigo mkubwa wa glukosi. Kuna vyakula vingi vyenye nyuzinyuzi nyingi na GI ndogo sana au sifuri kabisa (kama mboga za majani, nyama, mayai, parachichi, karanga) ambavyo ni msaada mkubwa zaidi kwako.

Dalili za Ugonjwa wa Kisukari Ambazo Kila Mwanaume 40+ Anapaswa Kuzijua

Kabla hatujaenda mbali, hebu tuangalie dalili za ugonjwa wa kisukari, hasa zile za mwanzo ambazo mara nyingi tunazipuuza:

• Kiu ya maji isiyoisha: Unajisikia kiu kila wakati hata kama unakunywa maji mengi.
• Kukojoa mara kwa mara, hasa usiku: Hii inatokana na figo kujaribu kuondoa sukari iliyozidi mwilini kupitia mkojo.
• Njaa kali isiyo ya kawaida: Hata baada ya kula, unajisikia njaa tena haraka.
• Kuchoka sana bila sababu: Unahisi mnyonge na kukosa nguvu hata kwa kazi ndogo.
• Kupungua uzito bila kukusudia: Ingawa unakula sana, uzito unapungua. (Hii hutokea zaidi kwenye Type 1, lakini inaweza kutokea pia Type 2).
• Kuchelewa kupona kwa vidonda: Vidonda au michubuko inachukua muda mrefu sana kupona.
• Matatizo ya ngozi: Kuwashwa mara kwa mara, au kupata fangasi za ngozi.
• Kuona ukungu (Blurred vision): Sukari nyingi kwenye damu inaweza kuathiri macho.
• Ganzi au maumivu kwenye miguu au mikono: Hii ni dalili ya uharibifu wa mishipa ya fahamu (neuropathy).
• Upungufu wa nguvu za kiume (Erectile Dysfunction – ED): Hii ni dalili za mwanzo za kisukari kwa mwanaume ambayo mara nyingi huonekana mapema. Sukari nyingi huharibu mishipa ya damu na fahamu inayohusika na uume kusimama.

Ukiona mojawapo au kadhaa ya dalili za kisukari hizi, usipuuzie. Ni ishara muhimu kutoka kwa mwili wako.

Aina za Ugonjwa wa Kisukari: Tofauti ni Nini?

Kuna aina za kisukari kuu mbili:

1. Kisukari Aina ya 1 (Type 1 Diabetes): Hii ni hali ambapo mfumo wa kinga wa mwili hushambulia na kuharibu seli kwenye kongosho (pancreas) zinazotengeneza insulin. Insulin ni homoni muhimu inayosaidia sukari (glukosi) kutoka kwenye damu kuingia kwenye seli ili itumike kama nishati. Watu wenye Type 1 wanahitaji kuchoma sindano za insulin maisha yao yote. Hutokea zaidi kwa watoto na vijana, lakini inaweza kutokea umri wowote. Sio kosa la lishe au mtindo wa maisha.
2. Kisukari Aina ya 2 (Type 2 Diabetes): Hii ndiyo aina inayowapata watu wengi zaidi (zaidi ya 90% ya visa vyote). Hapa, mwili ama hautengenezi insulin ya kutosha, au seli za mwili haziitiki vizuri kwa insulin inayotengenezwa (hali inayoitwa “insulin resistance” au “ushindani wa insulin”). Aina hii inahusiana sana na mtindo wa maisha – lishe duni (hasa ulaji mwingi wa wanga na sukari), uzito mkubwa (hasa kitambi), na kutofanya mazoezi. Hii ndiyo aina tunayoizungumzia zaidi hapa. Ugonjwa wa kisukari husababishwa na nini? Mara nyingi ni mchanganyiko wa vinasaba (genetics) na mtindo wa maisha, hasa kwa Type 2.

Kuna aina nyingine kama Kisukari cha Ujauzito (Gestational Diabetes) kinachowapata baadhi ya wajawazito.

Madhara ya Ugonjwa wa Kisukari: Kwanini Unapaswa Kuchukua Hatua Sasa?

Ugonjwa wa kisukari sio ugonjwa wa kuchezea. Ukipuuzwa na kuto kudhibitiwa vizuri, unaweza kusababisha madhara ya ugonjwa wa kisukari makubwa na ya kudumu:

• Magonjwa ya Moyo na Kiharusi (Stroke): Kisukari huongeza sana hatari ya kupata matatizo haya kwa kuharibu mishipa ya damu.
• Uharibifu wa Figo (Kidney Disease/Nephropathy): Kisukari ni moja ya sababu za ugonjwa wa kisukari kushindwa kufanya kazi kwa figo, hali inayoweza kupelekea kuhitaji dialysis.
• Uharibifu wa Mishipa ya Fahamu (Neuropathy): Husababisha ganzi, maumivu, au udhaifu, hasa miguuni na mikononi. Inaweza kusababisha vidonda visivyopona kwenye miguu ambavyo vinaweza kupelekea kukatwa kiungo (amputation).
• Matatizo ya Macho (Retinopathy): Inaweza kuharibu mishipa ya damu kwenye retina ya jicho, na kusababisha upofu.
• Matatizo ya Meno na Fizi.
• Matatizo ya Ngozi.
• Upungufu wa Nguvu za Kiume (ED): Kama tulivyoona, hii ni moja ya madhara ya ugonjwa wa kisukari yanayowakumba wanaume mapema.
• Kinga Dhaifu ya Mwili: Watu wenye kisukari kisichodhibitiwa huwa kwenye hatari kubwa zaidi ya kupata maambukizi.

Unaona sasa kwanini tunahitaji kuzungumza kwa uwazi kuhusu ugonjwa wa kisukari? Haya madhara ya ugonjwa wa kisukari yanaweza kuepukwa au kupunguzwa kwa kiasi kikubwa ukichukua hatua sahihi mapema.

Je, Kuongeza Kodi Kwenye Vinywaji Vitamu Ni Suluhisho? Mawazo Yangu.

Kuna mjadala mkubwa sasa kuhusu kuongeza kodi kwenye vinywaji vyenye sukari nyingi kama njia ya kupunguza matumizi na hivyo kupambana na ugonjwa wa kisukari na unene.

Kwa maoni yangu, hii inaweza kusaidia kidogo, lakini sio suluhisho kamili. Kwanini?

• Watu Hujali Bei Ndogo: Wengi wananunua bidhaa kwa sababu ni rahisi bila kujiuliza kwanini ni rahisi hivyo. Hata bei ikipanda kidogo, wataendelea kununua. Lengo la WHO la kutumia vijiko 6 tu vya sukari kwa siku bado litakuwa gumu kufikiwa kwa wengi.
• Sukari ni Kilevi: Kama nilivyosema, kuacha sukari ni kugumu. Watu wataitafuta hata bei ikipanda.
• Viwanda Vinajua Mbinu: Hakuna kampuni kubwa ya vyakula au vinywaji itakayekubali kufa kibiashara kwa sababu ya kodi. Watatafuta njia za kupunguza gharama pengine, au kutumia mbinu za masoko kuendelea kuuza. Dk. Jason Fung kwenye kitabu chake “The Obesity Code” anaeleza jinsi viwanda vya vyakula vyenye sukari nyingi vilivyokuwa vinalipa pesa kwa mashirika makubwa ya afya (kama American Heart Association) ili kupata nembo ya “usalama kwa moyo” kwenye bidhaa zao, ingawa zilijaa sukari! Walijua jinsi ya kujenga imani kwa jamii hata kama wanauza sumu. Hakuna kampuni ya sukari ambayo ni masikini! Wataimudu kodi.
• Inaelekeza Tatizo Sehemu Moja: Inaweka lawama kwenye vinywaji tu, wakati sukari iliyofichika iko kwenye vyakula vingi vingine tunavyokula kila siku (wali, ugali, mikate, n.k.).

Suluhisho langu? Kupiga vita vyakula hivi kama sigara inavyopigwa vita. Kila chakula chenye kiwango kikubwa cha sukari au chenye GI kubwa kiwekwe lebo ya ONYO kubwa. Watu wajue ukweli. Wajue hatari. Elimu ndiyo silaha kubwa zaidi, sio kodi pekee.

Pendekezo Muhimu: Tubadili Mtazamo – Lishe Kulingana na Hali ya Mtu.

Hapa ndipo naona tunakosea sana. Ushauri wa lishe umekuwa wa jumla sana. Kumpa mtu mwenye ugonjwa wa kisukari, kitambi, au mafuta kwenye ini (fatty liver) ushauri ule ule wa kula wanga kwa wingi (hata iwe haijakobolewa) kama unavyompa kijana mdogo mwenye afya njema ni kumuumiza zaidi.

Tafiti zinaonyesha wazi. Takwimu za magonjwa haya zinapanda. Matumizi ya dawa ya kisukari cha kupanda (kama metformin) na insulin yanaongezeka. Mfumo huu wa sasa haufanyi kazi kwa kundi kubwa la watu.

Profesa Richard Feinman, mtafiti mahiri na mwandishi wa “The World Turned Upside Down,” anatoa kanuni tatu rahisi lakini zenye nguvu:

• Kama wewe ni mzima (hauna matatizo ya lishe kama kisukari, kitambi): Endelea kufurahia maisha na kula kama unavyoshauriwa (lakini kwa kiasi na akili).
• Kama wewe ni mgonjwa wa magonjwa ya lishe: Kanuni ni rahisi (anasema kwa utani kidogo) – USILE CHOCHOTE! Lakini kama lazima ule, USILE WANGA! Na kama lazima ule wanga, CHAGUA WANGA WENYE GI NDOGO (Low Glycemic Carbohydrates).
• Kama una ugonjwa wa lishe na unataka kupunguza shida: Njia pekee ya kufurahia maisha yako ni KUPUNGUZA WANGA KWA KIASI KIKUBWA. Anasisitiza: “CARBOHYDRATE RESTRICTION IS THE DEFAULT.” (Kupunguza wanga ndio chaguo la kwanza kabisa).

Huu ndio ukweli ambao wengi wanauficha au hawaujui. Kupunguza kwa kiasi kikubwa ulaji wa vyakula vyenye wanga mwingi na sukari (vyenye GI kubwa) ndiyo njia yenye nguvu zaidi ya kudhibiti na hata wakati mwingine kugeuza (reverse) ugonjwa wa kisukari aina ya 2, kupunguza kitambi, na kuboresha afya ya moyo.

Vyakula vya Mtu Mwenye Ugonjwa wa Kisukari (Na Anayetaka Kujikinga):

Sasa unaelewa msingi. Unahitaji kujikita kwenye vyakula vyenye GI ndogo. Hivi ndivyo vyakula vya mtu mwenye ugonjwa wa kisukari anavyopaswa kuvipa kipaumbele:

• Protini Bora: Nyama (ng’ombe, mbuzi, kondoo – hasa sehemu zenye mafuta), kuku (na ngozi yake), samaki (hasa wenye mafuta kama salmon, sardine, dagaa), mayai (yote, sio ute tu).
• Mafuta Yenye Afya: Parachichi, mafuta ya nazi (virgin), mafuta ya zeituni (extra virgin olive oil), samli halisi, karanga (njugu, korosho, lozi – kwa kiasi), mbegu (chia, alizeti, maboga). USIOGOPE MAFUTA HALISI! Mwongozo uliotufundisha kuogopa mafuta asilia ndio umetufikisha hapa. Mafuta haya husaidia kushiba, kutuliza sukari, na ni muhimu kwa homoni (ikiwemo testosterone).
• Mboga za Majani (Non-starchy vegetables): Spinach, mchicha, kabichi, brokoli, cauliflower, bamia, biringanya, pilipili hoho, uyoga. Hizi zina nyuzinyuzi nyingi, virutubishi vingi, na wanga kidogo sana (GI ndogo).
• Matunda kwa Kiasi Kidogo (yenye GI ndogo): Berries (strawberries, blueberries – kama yanapatikana), parachichi (ni tunda kitaalamu). Epuka matunda matamu sana kama embe, papai, ndizi mbivu, tende kwa wingi.
• Bidhaa za Maziwa zenye Mafuta Mengi (kwa kiasi): Maziwa halisi ya ng’ombe (full fat), mtindi wa asili (plain yoghurt), jibini ngumu (hard cheese). Kuwa mwangalifu na maziwa “low fat” kama tulivyoona.

Vyakula vya Kuepuka au Kupunguza Sana:

• Sukari na vitu vyenye sukari iliyoongezwa (vinywaji baridi, juisi za boksi, keki, biskuti, pipi).
• Vyakula vyenye wanga mwingi na GI kubwa (wali mweupe, ugali wa sembe, mikate myeupe, chapati, maandazi, tambi, viazi mviringo, mihogo).
• Mafuta yaliyosindikwa viwandani (vegetable oils kama alizeti, mahindi, soya, canola). Haya yakipashwa moto huwa na madhara.
• Vyakula vilivyosindikwa sana (processed foods) ambavyo mara nyingi huongezwa sukari iliyofichika na viambato vingine visivyo vya asili.

Je, Ugonjwa wa Kisukari Unatibika? Jinsi ya Kuzuia Ugonjwa wa Kisukari?

Swali kubwa: Je, ugonjwa wa kisukari unatibika?

• Kwa Kisukari Aina ya 1, hakuna tiba ya kuponya kabisa kwa sasa. Lengo ni kudhibiti sukari kwa kutumia insulin na lishe makini.
• Kwa Kisukari Aina ya 2, hali ni tofauti. Ingawa kitabibu huitwa ugonjwa sugu (chronic), tafiti nyingi za kisasa na ushuhuda wa watu wengi unaonyesha kuwa inawezekana KUDHIBITI KABISA (achieve remission) kwa kubadilisha mtindo wa maisha, hasa kwa kupunguza sana wanga (low-carb au ketogenic diet) na kufanya mazoezi. “Kutibika” kwa maana ya kuweza kuishi bila dalili na bila kuhitaji dawa (au kupunguza sana dawa) KUNAWEZEKANA kwa wengi wenye Type 2, hasa wakichukua hatua mapema. Hii sio kupona kabisa, lakini ni kudhibiti kwa kiwango ambacho hakileti madhara.

Jinsi ya kuzuia ugonjwa wa kisukari (Type 2):

• Dhibiti Ulaji wa Wanga na Sukari: Hili ndilo jambo muhimu zaidi. Punguza sana vyakula vya GI kubwa.
• Chagua Mafuta Halisi: Kula mafuta yenye afya kama tulivyoorodhesha.
• Kula Protini ya Kutosha.
• Fanya Mazoezi Mara kwa Mara: Mazoezi ya nguvu (kupiga vyuma) na ya kawaida (kutembea, kukimbia) yote husaidia.
• Dhibiti Uzito: Kupunguza kitambi ni muhimu sana.
• Pata Usingizi wa Kutosha.
• Punguza Msongo wa Mawazo (Stress).
• Pima Afya Yako Mara kwa Mara: Kujua viwango vyako vya sukari (hasa A1c test) ni muhimu.

Umejifunza Mengi, Lakini Hii Ni Ncha Tu ya Iceberg… Unataka Siri Kamili?

Nimejitahidi kukupa picha halisi. Nimejitahidi kukuonyesha kwanini njia tunazotumia sasa hazifanyi kazi kwa wengi wetu. Nimekupa dondoo za jinsi ya kuzuia ugonjwa wa kisukari na hata kudhibiti dalili za ugonjwa wa kisukari kwa kubadili lishe.

Lakini ukweli ni kwamba, kuna mengi zaidi. Kuna mikakati maalum. Kuna siri ambazo zinahitaji kufafanuliwa kwa kina zaidi. Kuna namna ya kuchanganya vyakula ili upate matokeo bora zaidi. Kuna namna ya kutumia virutubishi maalum (sio dawa) ili kuupa mwili nguvu ya kujirekebisha.

Na hapa ndipo ninapokualika kuchukua hatua inayofuata.

Nimeandika kitabu maalum kwa ajili yako, mwanaume mwenzangu wa 40+. Kitabu hiki kinaitwa:

Ndani ya kitabu hiki:

• Ninachambua kwa kina zaidi kuhusu ugonjwa wa kisukari na uhusiano wake na upungufu wa nguvu za kiume na afya ya tezi dume.
• Ninafichua siri ambazo madaktari wengi hawakuambii kuhusu lishe bora kwa mwanaume wa 40+.
• Ninakupa mwongozo wa hatua kwa hatua jinsi ya kubadilisha lishe yako bila kuhangaika.
• Ninaelezea kwa undani kuhusu vyakula maalum na virutubishi vinavyoweza kurejesha “ujana” wako kimwili na hata chumbani.
• Ninakupa mbinu za kuongeza nguvu zako mara mbili zaidi kitandani, hata kama umekuwa na changamoto kwa muda mrefu.
• Ninakupa ramani kamili ya kurecharge maisha yako baada ya miaka 40.

Hiki sio kitabu cha nadharia tu. Ni mwongozo wa vitendo. Umeandikwa kwa lugha rahisi, lugha yetu ya mtaani, ili uelewe kila kitu bila shida.

Tiketi Yako ya Kujiunga na “The Brotherhood” – Mahali pa Wanaume Halisi!

Lakini kuna zaidi ya kitabu.

Tunajua safari hii ya kuboresha afya na kurejesha nguvu inaweza kuwa ngumu ukiwa peke yako. Unahitaji watu wanaokuelewa. Unahitaji kuuliza maswali. Unahitaji kushiriki uzoefu.

Ndiyo maana, ukinunua kitabu hiki cha “Recharge My40+”, unapata kitu cha thamani zaidi: Uanachama wa BURE wa Maisha kwenye jukwaa letu la siri la wanaume linaloitwa “The Brotherhood“.

Hili ni jukwaa la faragha kwa wanaume wa 40+ kama wewe. Humu ndani:

• Tunajadili kwa uwazi changamoto zetu (afya, nguvu za kiume, maisha).
• Tunashirikishana ushauri na uzoefu.
• Tunapata mafunzo ya ziada na ya kina kutoka kwangu na wataalamu wengine.
• Tunapeana moyo na kusaidiana.
• Ni sehemu salama ambapo hakuna anayekuhukumu.

Fikiria kuwa sehemu ya kundi la wanaume wenzako wanaopitia safari kama yako, wakiongozwa na mtu ambaye amepitia na anajua njia. Kitabu hiki ndiyo tiketi yako ya kuingia kwenye Brotherhood hii ya kipekee.

Bei ya Kitabu Hiki ni Nini? Ni Uwekezaji Mdogo kwa Mabadiliko Makubwa!

Najua unaweza kuwa unajiuliza, kitabu chenye maarifa haya yote kitagharimu kiasi gani?

Nilitaka kiweze kupatikana kwa kila mwanaume anayehitaji mabadiliko. Kwa hiyo, bei yake ni ndogo sana ukilinganisha na thamani utakayopata.

Unaweza kupata kitabu hiki (eBook) sasa hivi kwa:

Dola $9 tu (au Tsh 20,000 kama uko Tanzania).

Ndio, umesoma sawa. Tsh Elfu Ishirini tu. Bei ya lunch yako moja au mbili mjini. Lakini maarifa utakayopata humu yatakusaidia kubadilisha maisha yako milele. Yatakuepusha na gharama kubwa za dawa ya kisukari cha kupanda na matibabu mengine ya ugonjwa wa kisukari na madhara yake. Yatakurejeshea heshima yako kama mwanaume.

Chukua Hatua Sasa Hivi Kabla Haijawa Kero Zaidi!

Mwanaume mwenzangu, usisubiri dalili za ugonjwa wa kisukari zikuzidi. Usisubiri mpaka nguvu za kiume zipotee kabisa. Usisubiri mpaka uanze kutumia dawa ya kisukari cha kupanda kila siku. Chukua hatua sasa.

Wekeza kiasi kidogo leo kupata maarifa yatakayokulinda na kukupa nguvu mpya. Pata kitabu chako na ufungue mlango wa Brotherhood.

Bonyeza link hii sasa hivi kununua kitabu chako:

=> Ndio, Nataka Kitabu cha “Recharge My40+” na Kujiunga na Brotherhood!

Ukimaliza malipo, utapata maelekezo ya kupakua kitabu chako (eBook) na jinsi ya kujiunga na jukwaa letu la Brotherhood mara moja.

Nakusubiri ndani. Ni wakati wako wa KURECHARGE!

Usikubali ugonjwa wa kisukari ukuibie uanaume wako.

Pambana sasa.